Ca 15-3 ve meme kanseriCA 15-3, MUC-1 geninin ürünü olan bir protein olup, hücrelerin birbirine tutunması, bağışıklık ve metastazdan sorumludur. Sağlam meme dokusuna kadar, MUC-1 geni kanserli meme dokusunda daha yüksek konsantrasyonda bulunur. böylece, bu genin ürünü olan CA 15-3 proteini meme kanserinde en sık kullanılan serum işaretidir. Serumda ölçülen konsantrasyonu >25 U/ml ise yüksek kabul edilir.

Serum CA 15-3 düzeyi, meme kanserli hastaların ortalama yalnız %31'inde yüksektir.

Peki neden hepsinde değil?

Çünkü CA 15-3 düzeyi tümör kütlesinin büyüklüğü ile orantılıdır: Faz 1'deki, yani tümörün 15 mm'den küçük olduğu hastaların yalnız %5'inde yüksek bulunurken, Aşama 2'deki hastaların %29'unda, Faz 3'teki hastaların %32'sinde, Safha 4'deki, yani organ metastazları olan hastaların %95'inde yüksektir. Tümör kütlesinin büyüklüğü ile ilişkisinden dolayı, CA 15-3'ün meme kanserli hastalarda yüksek bulunması çoğunlukla hastalığın kötü gidişatına işarettir.

Meme kanserli hastalardaki serum CA 15-3 düzeyi çare öncesinde ve çare sonrası takiplerde farklı anlamlar taşır:

(1)Çare öncesinde: CA 15-3'ün 40 U/ml üstünde olması, kaide olmamakla birlikte, bitkiler kütlesinin büyük, ur hücrelerinin saldırganlığının (grade) yüksek olduğunu, lenf nodlarına yayılım olduğunu, steroid reseptörlerinin (östrojen ve projesteron reseptörleri) olumsuz olduğunu, yani hastalığın ileri aşama olduğunu düşündürür.

Meme kanseri tanısı konan her hastada tedavi öncesinde CA 15-3 bakılmalıdır!. çünkü çare öncesi değerlerin tedavi sonrası dönemde referans olarak kullanılması gerekmektedir.

(2)Çare sonrası takiplerde CA 15-3, bölgesel nükslerin ve uzak metastazların araştırılmasında yararlıdır. Yöresel nüks (meme ve çevresi, mesela göğüs duvarı) tespit edilen meme kanserli hastaların %7'sinde, diğer organlarda metastaz saptama edilen meme kanserli hastaların ise %95-96'sında CA 15-3 düzeyi yüksek bulunmaktadır. CA 15-3 düzeyi 86 U/ml üzerinde olduğunda organ metastazı olasılığının %100 olduğu bildirilmiştir.

Meme kanserinde organ metastazları en çoğunlukla kemikler, akciğer ve karaciğerde beklenir. CA 15-3'ün yüksek olduğu takdirde kemik sintigrafisinde çoğunlukla kemik metastazı gösterilir oysa CA 15-3'ün olağan olması kemik metastazı olmadığı anlamına gelmez. Kemik sintigrafisi adi ve CA 15-3 düzeyi de sıradan ise kemik metastazı olmadığı söylenebilir. Diğer bir deyişle, CA 15-3 düzeyi tayini kemik sintigrafisinin yerini tutamaz ama kemik sintigrafisi yapılamayacak ise kemik metastazı olasılığının değerlendirilmesinde yardımcı olabilir.

Meme kanserli hastada tedaviye başlandıktan sonraki birkaç hafta içinde CA 15-3 düzeyinin artması beklenen bir durumdur ve hastalığın ilerlediği biçiminde yorumlanmamalıdır!

Çare sonrası takipte, CA 15-3 düzeyinin vakit içinde tedricen artması ya da azalması, tek bir CA 15-3 değerine kadar çok daha anlamlıdır. Tedricen artma hastalığın ilerlediği (nüks ya da uzakta organ metastazı), tedricen azalma ise hastalığın gerilediği (tedaviye yanıt alındığını) anlamına kazanç. Ardışık ölçümlerde CA 15-3 düzeyinde önceki değere kadar %25'den daha yüksek oranda çoğaltma hastalığın ilerlediğini, %25'ten daha yüksek oranda azalma hastalığın tedaviye yanıt verdiğini (gerilediği), %25'ten daha eksik oranda azalma ise hastalığın stabil kaldığını düşündürür. Tabii fakat bu dönemde bulunun CA 15-3 yüksekliklerinin manalı olabilmesi için tedavi öncesindeki CA 15-3 düzeylerinin bilinmesi ve referans alınması gereklidir! Tedavi öncesinde bakılmamışsa, CA 15-3'ün tedavi sonrası takipte kullanılabilmesi fazla zordur!

Organ metastazı olan hastalarda CA 15-3 fazla (>25 U/ml) ise 1 ay sonraki testte büyüme olasılığı %52, 3 ay sonraki testte büyüme olasılığı %85, 6 ay sonraki testte büyüme olasılığı ise %96'dır. Yani, meme kanseri tedavisi sonrası takipte olan bir hastada testin 1 aydan önce tekrarlanması öyle manalı değilken, 6 aydan uzun deneme aralıkları da uygun görünmemektedir.

Tedavi sonrası takipte CA 15-3 genelde CEA ile birlikte kullanılır ise de hassasiyeti CEA'dan daha yüksektir.

CA 15-3, MEME KANSERİ TARAMASINDA KULLANILMALI MI?

CA 15-3 organa spesifik (özgül; seçici) bir antijen olmadığı gibi yalnız kötü huylu hastalıklara (kansere) da spesifik değildir. Yani, iyi ya da kötü huylu diğer organ hastalıklarında da CA 15-3 düzeyi yükselebilir (yumurtalık kanserinde %46, karaciğer kanserinde %43i, akciğer kanserinde %26 çoğunlukla, karaciğer sirozu, sarkoidoz, verem ve SLE-sistemik lupus eritomatosis- gib hastalıklarda %7-17 aralarında değişen sıklıklarla…). İyi huylu meme hastalıkları olan bireyler arasında %9 sıklıkla CA 15-3 düzeyi yüksek ölçülür. Bundan Başka, adamakıllı dinç bireylerin %2 kadarında da CA 15-3 düzeyi yüksek bulunur.

böylece, hiçbir şikayeti ya da bulgusu olmayan sağlıklı kadınlarda, örneğin rutin menopoz takipleri esnasında meme kanseri tarama metodu olarak kullanılması yanlıştır!

Ailesinde meme kanseri olması sebebiyle yüksek tehlike grubunda olan kadınlarda da CA 15-3'ün tarama metodu olarak kullanılması yanlıştır!

Ankara Radyolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın!

doktorsitesi